مرکز داده (Data Center) به مجموعه‌ای از سرویس دهنده ها، زیرساخت‌های ارتباطی/امنیتی و تجهیزات الکترونیکی گفته می‌شود که برای ارایه، نگهداری و پشتیبانی از سرویس‌های تحت شبکه (اینترنت/اینترانت/اکسترانت) بکار گماشته می‌شوند.

سازمان ها، شرکت ها، و افراد می‌توانند با به کارگیری سرویس‌های ارایه شده از طرف مرکز داده وب‌گاه ها، اطلاعات و سرویس‌های مبنتی بر شبکه خود را بر روی اینترنت (اینترانت/اکسترانت) راه اندازی کنند. مرکز داده، بسته به نوع کاربردی که برای آن تعریف شده است، می‌تواند به عنوان یک مرکز پردازشی، مرکز ذخیره داده، مرکز جمع آوری داده و یا تمامی این موارد عمل کند. مراکز داده بسیار عظیم و متنوعی در سرتاسر شبکه جهانی اینترنت در حال سرویس دهی هستند که برخی از این مراکز استفاده تجاری محدود درون سازمانی دارند و برخی دیگر در اینترنت به صورت تجاری و یا عمومی قابل استفاده هستند.

دسته بندی مرکز داده

مراکز داده را با توجه به اندازه و کارکرد به دسته‌های زیر تقسیم می کنیم:

• شبکه‌های سازمانی، تجاری و یا دانشگاهی (Campus)
• شبکه‌های خصوصی WAN
• فراهم کننده‌های سرویس (SP)
• مراکز داده اینترنتی (IDC)
• مراکز داده فراسازمانی (Extranet)
• مراکز داده محلی ( Intranet)

ساختار مرکز داده

مراکز داده، به صورت کلی می‌توانند شامل قسمت‌های زیر باشند. این قسمت ها، بسته به دسته بندی مرکز داده می‌تواند متغیر باشد:

1. سیستم شبکه
   1. تجهیزات شبکه مانند سوییچ ها، مسیریاب ها
   2. تجهیزات امنیتی مانند دیواره‌های آتش، IDS‌ها و IPS ها، ضدویروس‌ها و سایر سامانه‌های امنیت شبکه
   3. سیستم مدیریت و پایش شبکه
   4. سرویس گرها، شامل انواع سرورها و برنامه‌های مورد نیاز آن ها
   5. تجهیزات غیرفعال شبکه
      1. سیستم کابل کشی و مدیریت کابل ها
      2. چینش و آرایش محیط داخلی مرکز داده
2. سیستم‌های نرم‌افزاری
   1. سیستم‌های امنیت اطلاعات و حفظ امنیت نرم‌افزار
   2. سیستم‌های مدیریت سیستم‌های عامل، بانک‌های اطلاعاتی و برنامه‌های کاربردی
   3. سیستم‌های یکپارچه سازی اطلاعات
3. سیستم توزیع قدرت
   1. سیستم‌های توزیع قدرت
      1. سیستم کابل کشی و مدیریت کابل ها
   2. سیستم‌های کنترل قدرت
   3. سیستم‌های پشتیبان قدرت
   4. سیستم‌های پایش قدرت و نیرو
4. سیستم ذخیره سازی
   1. سیستم ذخیره سازی داده ها
   2. سیستم پشتیان گیری و نگهداری قابل اطمینان پشتیبان ها
   3. سیستم بازیابی اطلاعات
5. سیستم تأسیسات
   1. سیستم HVAC
   2. لوله کشی
6. سیستم فیزیکی
   1. سیستم‌های کنترل دسترسی فیزیکی
   2. سیستم‌های پایش فیزیکی و محیطی
   3. راه کارهای مقابله با تهدیدات فیزیکی و محیطی

طراحی مراکز داده

با توجه به دسته بندی‌های مختلفی که برای یک مرکز داده وجود دارد، و قسمت‌های مختلفی که برای هر دسته قابل ارایه است، طراحی مراکز داده می بایست با رعایت موارد مطرح شده انجام بگیرد. در پوستر رو برو قسمتی از این موارد قابل بررسی است.

 طرح بندی پیاده سازی مراکز داده

قسمتی از اقدامات لازم برای ایجاد یک مرکز داده را می‌توان به این ترتیب بیان نمود:

• طراحی اولیه platform و تهیه نقشه‌های فنی
• اخذ مجوزهای لازم
• نهایی نمودن طرح اولیه شامل :
  • سخت‌افزار (کامپیوترها، سرورهاو دستگاه ذخیره‌سازی اطلاعات)
  • شبکه (تجهیزات شبکه و کابل‌کشی)
  • تجهیزات برق اضطراری ( UPS، ژنراتور و …)
  • آماده سازی مستندات
  • برآورد هزینه
  • تأمین بودجه
• سفارش، خرید و حمل
• تأمین محل DC (بررسی مخابراتی، ساختمان مناسب، خرید ساختمان)
• تامین Link اینترنت مورد نیاز و خطوط تلفن
• آماده‌سازی سیت شامل :
  • تهیه نقشه‌های لازم ، Cabling، معماری، عملیات ساختمانی، کنترل و دسترسی، اطفاء حریق، تهویه برق اضطراری، UPS، ژنراتور، نصب شبکه برق و Data
• آماده‌سازی تیم اجرا و پشتیبانی (انتخاب، آموزش)
• مدیریت سازمانی (آماده‌سازی و تدوین چارت سازمانی، روشها، گردش عملیات)
• نصب و راه‌اندازی تجهیزات
• تست‌های اولیه و Stress Testing
• ایجاد Call Center

ویژگی‌ها

مدل معماری باید بگونه ای باشد که در آن بتوان محیطی را فراهم آورد که به واسطه آن اعمال تغییرات دینامیکی که به صورت معمول مورد نیاز می‌باشد امکان‌پذیر گردد. معماری باید این قابلیت را به وجود آورد که در پایان استقرار سایت به شکلی در نظر گرفته شود که مجموعه از قابلیت توسعه و افزیش امکانات در هر یک از اجزا خود بدون بروز هیچگونه مشکلی در یکپارچگی کل مجموعه برخوردار باشد. معیارهای مورد توجه عبارت هستند از:

• توسعه آسان
• ضریب اطمینان و دسترسی بالا
• راه‌حل‌های امنیتی
• افزونگی جهت کاهش اثر خرابی
• مدیریت آسان

کاربری‌های مراکز داده

مراکز داده، قادر به ارایه نقش‌های زیر هستند:

• یک پایگاه برای ارایه سرویس میزبانی وب (Web Hosting) شامل موارد رایج مانند وب سرور، پایگاه‌های داده، FTP، Email، DNS و …
• یک پایگاه برای ارایه سرویس‌های پست الکترونیک
• پایگاه‌های اختصاص اشتراک مکانی و اختصاصی (Colocation and Dedicated Servers)
• پایگاه‌های برای ارایه سرویس برنامه‌های کاربردی (ERP، CRM…)
• پایگاه‌های برای ارایه سرویس ‌های بازی در شبکه